Skóra jako najbardziej zewnętrzna powłoka naszego ciała stale narażona jest na działanie czynników egzogennych. Jednym z nich jest nieustanny „atak” wolnych rodników, który prowadzi do przyspieszenia procesu starzenia tego narządu.
Wolne rodniki to atomy lub cząsteczki zdolne do niezależnej egzystencji posiadająca na swej powłoce walencyjnej jeden lub kilka niesparowanych elektronów. Jest to niekorzystny stan energetyczny z powodu wysokiej reaktywności oraz krótkiego życia wolnych rodników. Jego stabilizacja jest możliwa poprzez przejęcie elektronu z otaczających cząsteczek i wytworzenie pary elektronowej. Cząsteczka pozbawiona elektronu sama staje się wolnym rodnikiem.
W procesach katalizowanych przy udziale takich enzymów, jak oksydaza NADPH, oksydaza ksantynowa, oksydaza aldehydowa, lipooksygenaza, cyklooksygenaza tworzą się rodniki zwane reaktywnymi formami tlenu (RFT). RFT jest to tlen singletowy oraz produkty jedno-, dwu- i trójelektronowej redukcji cząsteczki tlenu. Ich źródłem jest także proces autooksydacji związków biologicznie czynnych, np. hydrochinonów, epinefryny, hemoglobiny oraz związków tiolowych.
Stres oksydacyjny jest to zaburzenie równowagi w organizmie pomiędzy utleniaczami a przeciwutleniaczami w kierunku reakcji utleniania. Podczas obciążenia tlenowego dochodzi do znacznego wzrostu stężenia RFT. Stres oksydacyjny może mieć charakter fizjologiczny (np. wskutek nadmiernego wysiłku fizycznego) lub patologiczny (np. stany zapalne, reperfuzja po niedokrwieniu, starzenie się).
Przyczyny stresu oksydacyjnego:
- wzrost szybkości wytwarzania RFT,
- niedobory niskocząsteczkowych antyoksydantów,
-unieczynnienie niektórych enzymów o działaniu antyoksydacyjnym,
- promieniowanie UV,
- zanieczyszczone powietrze,
- palenie papierosów,
- picie alkoholu,
- stres,
- nadmierny wysiłek fizyczny,
- złe odżywianie (fast food, żywność z długim terminem ważności, chemiczne konserwanty).
Skutki stresu tlenowego:
- uszkodzenie ceramidów cementu międzykomórkowego -> wzrost transepidermalnej utraty wody (TEWL),
- niszczenie proteoglikanów i kwasu hialuronowego,
- uszkodzenie lipidowych składników sebum -> stany zapalne, alergiczne,
- uszkodzenie włókien kolagenowych i elastynowych -> wolniejsze gojenie się ran, przyspieszony zanik tkanki skórnej, rozstępy, cellulit i tworzenie się zmarszczek,
- tworzenie się blaszki miażdżycowej, choroba wieńcowa, zawał serca, nadciśnienie tętnicze, udar mózgu,
- powstawanie nowotworów,
- astma oskrzelowa,
- przedwczesna degeneracja siatkówki oka i utrata ostrości widzenia,
- uszkodzenie mieszków włosowych -> nadmierne wypadanie włosów, łysienie.
Jak się bronić?
Aby nie dopuścić do negatywnych skutków stresu oksydacyjnego zaleca się stosowanie antyoksydantów. Należy je dostarczać zarówno od wewnątrz np. w spożywanym pokarmie, jak również od zewnątrz w postaci nakładanych na powierzchnię skóry kosmetyków. Bogatym źródłem przeciwutleniaczy są: borówka, aronia, czarna porzeczka, czerwone winogrona, żurawina, cytrusy, cebula, czosnek, pietruszka, kapusta, szpinak, owoce morza, zielona herbata i lampka czerwonego wina. Pożądanymi składnikami preparatów kosmetycznych o wysokim działaniu antyoksydacyjnym są: witaminy E i C, karotenoidy oraz kwas ferulowy. Najwyższy potencjał antyoksydacyjny udało się uzyskać na drodze synergii działania witaminy C (15%), witaminy E (1%) oraz kwasu ferulowego (0,5%) w topowym produkcie CE FERULIC firmy Skin Ceuticals.
Mgr Sandra Kierna
